Dzisiaj rozmawiamy z mgr Aleksandrą Juszczak– fizjoterapeutką, absolwentką Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, która na co dzień pracuje z pacjentami dotkniętymi problemami nietrzymania stolca oraz nietrzymania moczu. W swojej praktyce wykorzystuje ćwiczenia gimnastyczne, elektrostymulacje oraz terapię biofeedback. W dzisiejszej rozmowie skupimy się bliżej na drugim schorzeniu-NTM- dotyczy ono około 25-45 proc. kobiet oraz co piątego mężczyzny (zgodnie ze statystykami na pacjent.gov.pl).

Czym jest nietrzymanie moczu?

AJ: Nietrzymanie moczu (NTM), mówiąc najprościej, to każdy epizod niekontrolowanego wycieku moczu z pęcherza. Obecnie uznawane jest za jeden z bardziej znaczących problemów zdrowia publicznego na świecie. Co prawda nie stanowi ono zagrożenia życia, ale jest poważną dysfunkcją, która znacznie obniża jakość życia pacjentów. Pacjenci często wycofują się z życia społecznego, zawodowego oraz rodzinnego.

Jest kilka rodzajów nietrzymania moczu, najpowszechniejszy podział uwzględnia: 

• wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNT) – wyciek następuje na skutek wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej (np. podczas kichania, kasłania, wysiłku) i niewydolnego aparatu mięśniowo-więzadłowego, czyli osłabionych mięśni dna miednicy,
• nietrzymanie moczu naglące (pęcherz nadaktywny) – wyciek następuję z powodu bardzo silnego parcia,
• postać mieszaną.

Kogo dotyczy problem nietrzymania moczu?

AJ: Nietrzymanie moczu może występować zarówno u kobiet, dzieci, jak i mężczyzn.

Jakie są przyczyny pojawiania się tego schorzenia?

AJ: Problem nietrzymania moczu jest bardzo złożony i może występować na skutek różnych czynników. 

Wysiłkowe nietrzymanie moczu występuję najczęściej u kobiet. Przeważnie przyczyną jest osłabienie mięśni dna miednicy. Do osłabienia tych mięśni i zmian w układzie powięziowo-mięśniowym dochodzi zwykle na skutek licznych porodów, urazów, operacji dokonanych w tej okolicy, obniżenia narządów miednicy mniejszej, intensywnych treningów, nadmiernego napięcia mięśni dna miednicy, częstych zaparć, a także zaburzeń hormonalnych. 

U mężczyzn NTM ma zazwyczaj pochodzenie jatrogenne, co znaczy, że wynika ono z uszkodzenia zwieracza cewki moczowej podczas zabiegów operacyjnych na sterczu (szczególnie leczenia raka stercza, np. podczas prostatektomii radykalnej).

Przyczyna występowania pęcherza nadaktywnego nie jest jeszcze dobrze poznana, ale uważa się, że ma ona charakter wieloczynnikowy. Z różnych powodów wystąpić może utrata równowagi między mechanizmami hamującymi i pobudzającymi czynność mięśnia wypieracza, czyli mięśnia odpowiedzialnego za opróżnianie pęcherza.

Postać mieszana nietrzymania moczu to połączenie zarówno wysiłkowego nietrzymania moczu, jak i objawów zespołu pęcherza nadaktywnego.

Do kogo należy się zgłosić w celu postawienia diagnozy?

AJ: W celu postawienia diagnozy należy zgłosić się do lekarza urologa lub ginekologa. W następnej kolejności warto zgłosić się do fizjoterapeuty uroginekologicznego. 

Proces leczenia rozpoczyna się od oceny podstawowej, w której skład wchodzą: wywiad, badanie ginekologiczne/urologiczne, badania laboratoryjne moczu, badanie urodynamiczne, testy czynnościowe oraz założenie karty częstości mikcji i objętości oddawanego moczu.

Fizjoterapeuta powinien poprzez badanie przez pochwowe/przez odbytnicze ocenić stan mięśni dna miednicy, w diagnostyce przydatne są również badanie USG oraz elektromiografia (EMG).

Jaką rolę odgrywa fizjoterapeuta w leczeniu nietrzymania moczu?

AJ: Fizjoterapeuta odgrywa bardzo dużą role w leczeniu, niezależnie od rodzaju, czy stopnia zaawansowania schorzenia. 

Przy pierwszych objawach WNM leczenie zachowawcze, czyli fizjoterapia, jest leczeniem pierwszego rzutu, co oznacza, że zanim zdecydujemy się na operację, najpierw powinniśmy spróbować poprawić wydolność aparatu mięśniowo–więzadłowego za pomocą odpowiednio dobranej terapii. Przy bardzo zaawansowanym nietrzymaniu moczu, fizjoterapia pozwala na lepsze przygotowanie do operacji oraz zapewnia lepszą regeneracje po niej. 

W leczeniu pęcherza nadaktywnego fizjoterapia może stanowić jedyną formę leczenia, która najczęściej polega na treningu pęcherza, wzmocnieniu mięśni dna miednicy oraz na wzmocnieniu odruchu pęcherzowego. Może również stanowić pomoc podczas leczenia farmakologicznego, co najczęściej pozwala na osiągnięcie szybszych i stabilniejszych efektów.

Czy nietrzymanie moczu da się całkowicie wyleczyć?

AJ: Dysponujemy coraz lepszymi sposobami leczenia, dlatego w większości przypadków leczenie nietrzymania moczu jest bardzo skuteczne. Im schorzenie jest mniej zaawansowane, tym mamy większą szanse na poprawę, bez konieczności decydowania się na zabieg operacyjny. Dlatego najważniejsze w przypadku nietrzymania moczu jest zgłoszenie się jak najszybciej po pomoc i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia oraz fizjoterapii.